Sanayileşme ve ötesi
TMMOB Makina Mühendisleri Odası‘nın hükümet programı eleştirisinde sanayileşmeden vazgeçildiği vurgusu çok belirgin ve program eleştirisinin temeli durumunda. MMO‘nun eleştiri metninin yayınlandığı hafta Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Türkiye‘nin Rekabet Gücü İçin Sanayi Politikaları Çerçevesi Raporu‘nu yayınladı. TEPAV‘ın tespitleri ve bu tespitler sonucu önerdiği çözümler Makina Mühendisleri Odası‘nın eleştiri metni ile örtüşüyor. Makina Mühendisleri Odası, sanayileşmenin verimlilik ve teknolojik yenilik ekseninden çıktığına ne zamandır vurgu yapıyor. TEPAV‘da "Türkiye‘de oluşan göreli istikrar ortamının sürdürülebilirliği kamunun etkin bir sanayi politikası uygulamasına bağlıdır" diyor.
Burada TEPAV‘ın vurgusu devletin sanayileşmenin bir unsuru olması değil, sanayileşmeyi doğru yönlendirmesi, kamudan sağlanan çıkar yerine, firmaların rekabet gücünü öne çıkaracak politikaların öne çıkarılması yönünde. Ayrıca Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, verimlilik artışlarının sürekli kılacak kurumsal, düzenlemelerin olmayışına da dikkat çekiyor.
Bu bağlamda şirketlerin ölçek büyütmesi ve teknolojik yenilenmesinin teşvik edilmesinin şart olduğu vurgulanıyor. Verimliliğin sürekliliği gerçekten kapitalist ekonomilerin en büyük sorunudur. Çünkü emek verimliliğinin sürekliliği durumunda iç par zarın daralması ve talep yetersizliği kaçınılmazdır. Eğer Çin‘in yaptığı gibi düşük ücretle dış pazar ağırlıklı bir sanayileşme politikası uygularsanız, bu da sürekli olmayacaktır. Sürekli fazla vermek sürekli açık vermek kadar tehlikeli ve sürdürülemez bir durumdur. Bir müddet sonra yoksul, çok çalışan bir halkınız ve kasalarınızdan işe yaramaz yabancı paralarla öyle kalırsınız.
Teknolojiyi öne çıkaran bir verimlilik de sürekli olmuyor. Çünkü bir müddet sonra teknoloji duvarına tosluyorsunuz. Üstelik eskilerin amortismanlarını sıfırlamadan yenilerini devreye sokmak mümkün değil.
Sanayileşme politikalarının günümüzde tek eksenli, ulusal değişkenleri veri alan eskimiş iktisat ve işletme teorileri üzerinden yapılmasının mümkün olmayacağı çok açık. Hükümetin programına Makina Mühendisleri Odası gibi meslek örgütlerinin eleştirileri yerindedir, öte yandan Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı gibi kuruluşların da bu konudaki önerileri ve alternatif çözümleri dikkate alınmalıdır.
Ancak tüm bunlarda eksik bir şey var.
örneğin hükümet programda şöyle bir şey deseydi; biz artık neoliberal politikalardan vazgeçiyoruz, sanayileşmek, teknoloji önceliğimiz." Bu ne kadar sahici olurdu. Mesela TEPAV; "şirketlerin ölçek büyütmesi ve teknolojik yenilenmesi teşvik; edilmelidir" diyor. Bunun için de yenilenmeye açık firmalara yönelik bir finansman programının oluşturulmasını öneriyor. Bu tür fonlar ve programlar son on yıldır çokça uygulandı ve bunları birçok şirket kullandı; ama değişen bir şey olmadı. Şimdi denilebilir "bunlar tek başına birşeyi değiştirmez; eğitimin yanısıra diğer altyapı unsurları ve süreklilik gerekir." Ben yine de değişen bir şey olmayacağına, artık tek bir ülkede dünyadan bağımsız çok az şeyin değişeceğine inanıyorum.
Mesela Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı‘nın raporundaki önerileri dikkate alırsanız, Türkiye gibi ülkelerde kısmi iyileşmeler sağlayabilirsiniz.
Ancak bu hiçbir zaman kalıcı, adil bir refaha dönüşmez. Becerikli yönetimler halkının var olan krizlerden biraz daha az etkilenmesini sağlayabiliyor. Ama niyeti ne olursa olsun kalıcı yoksulluğa, eşitsizliğin giderek artmasına vs çözüm bulamıyor, bulamaz da....
Bilgi ve teknolojiyi öne çıkaran bir sanayileşmenin bütün dünyada yaygınlaşması ve bunu yaratan sermayenin tekellerde değil, kamusal yapılarda toplanması; gelirin ve servetin buralardan tüm insanlığa adil dağılımı artık ilk adımda kıtasal, sonra da dünya çapında yeni bir politik hedefin insanlığın önüne gelmesiyle mümkün olacak.
Cemil Ertem‘in Köşesi (BirGün-26.09.2007) |
Hakkımızda
CEMİL ERTEM'İN KÖŞESİ (BİRGÜN-26.09.2007)
