DOĞALGAZ, ŞOFBEN, SOBA ZEHİRLENMELERİ KONUSUNDA KAMUSAL DENETİM VE BİLGİLENDİRME GEREKMEKTEDİR Kış ayları kapıda ve soğukların yaklaştığı bu dönemde baca gazı, şofben zehirlenmeleri de dikkat edilmesi gereken konuların başında geliyor. Her yıl bilgisizlik ve ihmal nedeniyle soba, şofben, kombi ve bu cihazların bacalarından kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu birçok vatandaşımız hayatını kaybediyor. Anadolu`da bazı ölümlü vakalar yaşanmaya başladı bile. TMMOB Makina Mühendisleri Odası her yıl bu konuda hem kullanıcıları bilgilendirmeye hem de yetkilileri önlem almaya çağıran açıklamalar yapıyor. Ancak ne yazık ki bu konuda hem bakanlıkların ilgili birimleri hem de yerel yönetimler önleyici tedbirler almaktan uzak bir tavır sergiliyorlar. Hidrokarbon içeren kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtların soba ile baca veya şofben ile baca bağlantılarının yanlış yapımı, özellikle lodoslu havaların sık yaşandığı kış aylarında zehirlenmelere yol açıyor. Renksiz, kokusuz, tatsız bir gaz olan karbonmonoksitten kaynaklanan zehirlenmelerin özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğü bu zehirlenmeye karşı önlemler konusunda daha bilinçli olunmasını gerektiriyor. Soba, şofben, baca zehirlenmelerine maruz kalmamak için teknik bazı hususlara dikkat edilmelidir. Kamusal Denetim Yok, Faturayı Vatandaş Ödüyor Kamusal bir hizmet olan doğalgazın kent içi dağıtımı, 4646 sayılı Doğalgaz Kanununa göre yerel gaz dağıtım şirketleri aracılığıyla yapılmaktadır. Doğalgazın, kullanım mahallerine sağlıklı ve güvenli bir şekilde ulaştırılmasında ve her türlü emniyet tedbirlerinin alınıp alınmadığının denetiminde, bu kuruluşlar görevlendirilmiştir. Bu kuruluşlar, kendi şartnamelerine göre, doğalgazın ilk devreye alınmasında gerekli kontrolleri yapmakta, ancak yıllık kontrol ve denetimler eksik bırakılmaktadır. Bu kontroller, herhangi bir yasal çerçeve ile belirlenmemiş olup, gazın güvenli kullanımı sadece nihai tüketicinin duyarlılığına bağlı kılınmıştır. Bu konu, ivedilikle ulusal düzeyde geçerli ve uygulaması zorunlu olacak yasal bir statüye kavuşturularak, gaz dağıtım şirketlerinin periyodik kontrol ve denetimleri yapması zorunlu hale getirilmelidir. Soğuk kış aylarında başta İstanbul olmak üzere büyükşehirlerde sık sık yaşanan ölümlü zehirlenme vakalarının önlenmesi için alınacak tedbirler yalnızca tüketicinin sorumluluğuna bırakılmayacak kadar önemlidir. Doğalgazlı Cihazlarda: Doğalgaz cihazını bacaya bağlayan atık gaz çıkış borusu periyodik olarak denetlenmeli, yırtık, delik ve benzeri deformasyona uğramış atık gaz boruları standartlara uygun malzemelerle mutlaka yenilenmelidir. Bu borular, baca gazlarından, yoğuşmadan ve ısıdan etkilenmeyecek kalite ve kalınlıkta olmalı, yukarıda bahsettiğimiz periyodik denetimlerde de, bu husus dikkate alınmalıdır. Atık gaz borusu olarak, çok çabuk deforme olan esnek alüminyum bağlantı malzemesi kullanımı uygulamasına son verilmeli, cihaz bağlantılarında sabit bağlantılar yapılmalı, mutlaka esnek bağlantı gereken yerlerde ise, paslanmaz esnek çelik boruların kullanılması gerekmektedir. 1 m3 doğalgazın yakılabilmesi için yaklaşık 10 m3 taze havaya ihtiyaç bulunmaktadır. Yanma havası bu cihazların konulduğu mahallere yerleştirilen havalandırma (ventilasyon) menfezleri vasıtasıyla sağlanmaktadır. Bu menfezlerin mutlaka bulunması ve hiçbir şekilde kapatılmaması gerekmektedir. Ancak yine bilinçsizlik ve ihmalden kaynaklı olarak, soğuk hava girişini engellemek için bu menfezler kapatılabilmektedir. Bu nedenle ortamda yeterli hava kalmaması sonucu, doğalgazın yol açtığı boğulmalar da sık görülmektedir. Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır. Cihaz alırken, mümkünse cihaz çalışır halde görülmeye çalışılmalıdır. Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir. Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mümkünse banyo, mutfak gibi yerler yerine balkona veya başka bir mekana takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Bacaların her sezon en az bir kez temizlenmesi gerekir. Mevcut düzenlemelerde bu konuda da bir boşluk bulunmakta, baca temizliği tüketicinin sorumluluğuna terk edilmektedir. Bu durumun da yasalarla güvence altına alınması ve kamusal denetimin sağlanması, bir zorunluluktur. Enerjide Artan Fiyatlar Binlerce Haneyi Kömür Kullanmak Zorunda Bırakıyor AKP iktidarı döneminde doğalgaz fiyatı konutlarda yüzde 355 oranında arttı. Temel bir hak olan enerjiden yararlanma olanağı yoksul ve düşük gelirli halk kesimleri için ortadan kalkmaktadır. Zam oranı 2011 Eylül fiyatlarına göre yüzde 67.7, 2012 Mart ayına göre yüzde 45.8, son zamdan önceki 2012 Eylül ayına göre ise yüzde 21.5 düzeyindedir. Konutlarda doğalgaz metreküp fiyatı Ankara ve İstanbul`da 1.18-1.20 TL düzeyine yükselecektir. Ekim ayında yapılan son zamları önümüzdeki aylarda yenileri izleyecektir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanının yapılan bu zammın üç ay süreyle geçerli olacağını söylemesi, Ocak ayında yapılacak yeni zamların habercisidir. Söz konusu bu zamlarla konutlarda ısınma giderlerinin artması üzerine kömür tüketimi de hızla artmakta, birçok ölümlü karbonmonoksit zehirlenmesi vakaları kömür kaynaklı olmaktadır. Kömürlü Sobalarda Dikkat Edilecek Hususlar - Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.
- İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler.
- Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.
- Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların asla konulmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.
- Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır.
- Özellikle lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun değilse lodoslu havalarda soba yakılmamalıdır.
- Kullandığınız her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine haiz olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edin.
- Binaların Yangından Korunması yönetmeliklerine mutlaka uyulmalıdır. Bu konuda bina yöneticileri ve yerel yönetimler sorumludur.
Karbon monoksit gazının ortamda belirli bir seviyeye ulaşması durumunda veya herhangi bir gaz kaçağı durumunda alarm veren sensörler mevcuttur. Bu aygıtların kullanımının yaygınlaştırılması ve zorunlu hale getirilmesi, bu tür acıları yaşamamızın büyük ölçüde önüne geçecektir.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak her kış döneminde bacalı cihazların kullanımında dikkat edilecek hususlar konusunda kamuoyunu bilgilendirmeye ve bir toplumsal bilinç oluşturmaya çalışıyor, bu konuda hazırladığımız broşürleri paylaşıma açıyoruz. Bu broşür, belge ve bilgilere, Odamızın http://www.mmoistanbul.org adresli web sitesinde "Oda Broşürleri" bölümünden de ulaşılabilir. Doğalgaz uygulamaları konusunda yaşanan bir dizi sıkıntı ve sorunun aşılması, gaz dağıtım şirketleriyle, bu hizmetleri veren mühendislerin üyesi olduğu Makina Mühendisleri Odası`yla, sıkı bir işbirliği ve koordinasyonun tesis edilmesinden geçmektedir. Bu koordinasyonu gerçekleştirmekten kaçınan bütün idareler doğabilecek her türlü kaza ve yanlış uygulamaların sorumluluk ve yükümlülüklerinden kaçınamaz. Son bir ayda yurdun değişik yerlerinde en az 25 kişi soba bacagazı zehirlenmesinden dolayı hayatını kaybetti, birçok insan tedavi altına alındı ve tedavileri sürmekte. Eğer gerekli önlemler alınmazsa her yıl olduğu gibi yüzlerce yurttaşımız hayatını kaybedecek. Artık bu önlenebilir ölümlü vakaların yaşanmasını istemiyorsak, kamusal denetim ve bilgilendirme için yetkili kurumlar, basın-yayın organları ve bizlere görev düşüyor. Acilen bu konuda adım atılmalıdır. Saygılarımızla, kamuoyunun bilgisine sunarız. N. Cenk CİHANGİR TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İSTANBUL ŞUBE YÖNETİM KURULU SEKRETERİ |
Hakkımızda
BASIN BÜLTENİ: DOĞALGAZ, ŞOFBEN, SOBA ZEHİRLENMELERİ KONUSUNDA
KAMUSAL DENETİM VE BİLGİLENDİRME GEREKMEKTEDİR
