Yayına Giriş Tarihi: 10.05.2014  Güncellenme Zamanı: 16.05.2014 16:52:55  Yayınlayan Birim: GENEL MERKEZ  
 

"Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği" hükümlerine göre; bina yöneticileri, kullanıcıların can ve mal güvenliğinin sağlanması amacı ile yılda en az bir kere asansörlerin kontrolünü ayda bir kere de bakımını yaptırmaktan sorumludur. Yine aynı yönetmelikte ilgili idareler, sınırları içerisindeki her asansörün, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yılda bir kez A tipi Muayene Kuruluşu tarafından kontrol edilmesini sağlamaktan ve yıllık kontrolünün yapılıp yapılmadığını denetlemekten sorumlu kılınmıştır.

Ancak kontrol ve bakımları yapılmayan asansörler, kullanıcılar için tehlike saçmaya devam ediyor.  Yaşanan kazalarda her yıl çok sayıda insan ölüyor, yaralanıyor ya da sakat kalıyor. Şubemizin 2013 yılı asansör kontrol verilerine göre Başkentte denetlediğimiz asansörlerin yüzde 50`si kırmızı etiket aldı, yani kullanılamaz durumda. Yasal zorunluklara, diğer ilgili kuruluşlar ile Odamızın tüm çalışma ve uyarılarına rağmen "kamusal denetim eksikliği" sebebiyle, rakamlar Başkentte bile bu seviyelerin altına ne yazık ki düşmüyor.

Yüzde 50`si kırmızı etiketli…

Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği kapsamındaki yıllık kontrollerin, kamusal denetim anlayışıyla, tekniğine uygun olarak,  uzman mühendisler tarafından yapılması ve bina sorumlularının asansörler konusundaki yükümlülükleri hakkında bilinçlendirilmesi, kazaların önüne geçilebilmesinde oldukça önemlidir. Şubemiz yetkilileri, her yıl düzenli olarak Ankara`daki tüm İlçe Belediyelerini ziyaret etmekte, duyarlı davranan belediyelerle, halka açık bilgilendirme toplantıları gerçekleştirmenin yanı sıra, "asansör denetim protokolleri" imzalamaktadırlar. 

Bu kapsamda 2013 yılında Ankara`da, A tipi Muayene Kuruluşu olan Odamız, protokol yapılan belediyelerin sınırları içinde 14483 asansörün denetimini gerçekleştirmiştir. Deneyimli kontrol mühendislerimiz tarafından denetlenen asansörler, 24 ana başlık altında 124 alt başlıkta kontrol edilmiş, büyük çoğunluğunda; imalat, montaj, yetersiz bakım ve işletmeden kaynaklanan önemli eksiklikler tespit edilmiştir.

Başkentte denetim yaptığımız asansörlerden 7505 adedi hataların giderilmesine kadar kullanılması sakıncalıdır anlamına gelen "Kırmızı Etiket," 477 adedi eksik ve hataların ivedilikle giderilmesi gerektiği anlamına gelen "Sarı Etiket," 6501 adedi ise kullanılmasında teknik ve güvenlik açısından sakınca bulunmadığını belirten "Yeşil Etiket" almış bulunmaktadır. Kırmızı etiket alan asansör sayısı önceki yıllarda yüzde 80`lerde seyrederken, Şubemizin Başkentte protokol imzaladığı Belediyelerin sınırları içerisinde yaptığı çalışmalar sonucu, 2013 yılında bu oran yüzde 50`ye kadar gerilemiştir. Ancak sayı hala ürkütücü boyutlardadır.

Yaklaşık 50 bin asansörün var olduğu tahmin edilen başkenteki bu tablo; asansörlerdeki denetimsizlikte Türkiye ortalamasının tahmini oranlarına ilişkin önemli bir veri sunmaktadır. Özetle ülkemizdeki asansörlerin büyük bölümü denetlenemiyor, denetlenebilen asansörlerin de çoğunluğu kırmızı etiket alıyor, yani kullanılmaları insan sağlığı açısından büyük tehlike içeriyor.

Denetim sürecinde Meslek Odaları etkin kılınmalı

Güvenli, sağlıklı, çağdaş, planlı yapı ve kentlerin oluşumunda olduğu gibi asansör sistemlerinin de bilimsel, teknik proje ve uygulamalara gereksinimi vardır. Ülkemizde asansörlerin avan ve uygulama projelerine uygun olarak yapılmasını denetleme ve yapı kullanım izinlerini verme yetkisi, (yapı denetim kuruluşları tarafından kontrol edilerek hazırlanan raporlar sonucu) yerel yönetimlere, mücavir alan sınırları dışında ise valiliklere verilmiştir. Ancak ülkemizde çok sayıda iskânsız bina bulunmakta ve bu binaların asansör denetimleri yapılamamaktadır. Bu durum, birçok binada can ve mal güvenliği açısından risk taşıyan asansörlerin çalışması anlamına gelmektedir. Bu tür riski taşıyan çok sayıda kamu kurumu binasının bulunduğu da göz ardı edilmemelidir.

Ayrıca yasal boşluklar nedeniyle bazı yerel yönetimler, yetkili mühendis istihdamı yapmadan dahi asansörlere tescil işlemi yapabilmektedir. Bu süreçlerde meslek odaları dışlanmakta, Odalarımız belediyelerle yapılan protokoller çerçevesinde, ancak tescil işlemleri yapıldıktan sonra devreye girebilmektedir. Bu nedenlerden dolayı, bütünlüklü bir denetim yapılamamakta ve bunun bedeli asansör kazaları ile ödenmektedir. Asansörlerin bilimsel teknik esaslara ve yönetmeliklere göre "aylık bakım ve yıllık periyodik kontrollerinin" düzenli olarak yaptırılıp denetlenmesini sağlamak amacıyla; yerel-merkezi yönetimler, üniversiteler ve meslek odalarının koordineli çalışabilmesini sağlayacak yeni yasal düzenlenmeler yapılması şarttır. Bu kapsamda birçok sorun ve eksiklikleri olan "İmar ile ilgili mevzuatlar" ve "Yapı Denetim Yasası" mutlaka yeniden düzenlenmelidir.

Herkesi üzen asansör kazalarının yaşanmaması için kaderci yaklaşımlardan vazgeçilmesi ve "kamusal denetim"in işletilmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatarak, tüm kamuoyunu duyarlı davranmaya ve vatandaşlarımızı da, bulundukları mekânlarda kullanılan asansörlerin denetimlerinin yaptırılması konusunda takipçi olmaya davet ediyoruz.

                                                                                 Sadettin ÖZKALENDER 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı

ŞUBE İÇERİĞİ