Göksu Nehri üzerinde bulunan Ergenuşağı Köyü yakınlarında bulunan Gökdere Köprü Barajı inşaatında 24 Şubat 2012 tarihinde mekanik tünel kapağının kopması sonucunda meydana gelen iş kazasında iki işçinin hayatını kaybettiği, sekiz işçinin ise hala kayıp olduğu ve arama-kurtarma çalışmalarının devam ettiği kamuoyunun bilgisi dahilindedir.

Su yapıları, önemli mühendislik uygulamalarındandır. Yerin seçimi, havzanın su debisi, projenin buna uygun üretilmesi, doğru malzeme seçimi önemlidir ve uygulamanın her aşamasının denetiminin yapılması gerekmektedir.

24 Şubat 2012 tarihinde meydana gelen kaza ile ilgili olarak, İMO Adana Şube Başkanı Abdullah Bakır, MMO Şube Başkanı Hüseyin Atıcı, EMO Şube Başkanı Mehmet Mak ve şube yönetim kurulu üyelerinden oluşan heyet, 25 Şubat 2012 tarihinde baraj inşaatında teknik inceleme gerçekleştirmiştir. Heyet, kazanın asıl nedenini tespit etmek amacıyla kaza bölgesine ulaşmış, yapılan inceleme ve araştırma sonucunda bazı önemli noktaları kamuoyuyla paylaşma ihtiyacı duymuştur.

Buna göre;

Gökdere Köprü Barajı`nın dolu hacminin 93 milyon m³ olduğu, barajın su tutulmaya başlanması ve doluluk oranın 87 milyon m³ hacme ulaşıldığında derivasyon tünelindeki mekanik kapağın su basıncına dayanamayarak koptuğu anlaşılmıştır.

Baraj inşaatı tamamlanmadan gövdede su tutulmaya başlanmış olması, mansap bölgesinde işçilerin çalışmaya devam etmesi felakete davetiye çıkartmıştır. Doğru olmamıştır. Dolayısıyla, barajın mansabında çalışma yapan işçiler hayatını kaybetmiştir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda dikkatsizlikler can ve mal kaybına yol açmıştır.

Heyetimizin barajda yaptığı ön incelemede karşılaştığı sonuçlar, baraj inşaatında pek çok soru işareti taşımaktadır. Bu soruları kamuoyuyla paylaşmamız mesleki bir sorumluluk olarak görülmelidir. Kapağın kopmasına proje, denetim, uygulama veya malzeme seçiminin neden olup olmadığı ayrıntılı teknik bilirkişi raporunun sonucunda anlaşılacaktır.

Konunun aydınlatılmasını sağlayacak önemdeki sorularımız şöyledir:

·         Tünel ve derivasyon kapak projesinin maksimum su basıncına dayanıklı tasarlanmış olması gerekirdi. Proje buna uygun yapılmış mıdır?

·         İmalatta kullanılan malzemelerin, projeye uygunluk sertifikasyonu kontrol edilmiş midir? Kapağın imalatı ve montajında kullanılan kaynak test ve muayenelerinin projeye uygunluğu kontrol edilmiş midir?

·         Kapak yerine ilk konulduğunda yetkili kişiler tarafından gerekli kontrol ve muayeneler yapılmış mıdır? Yapılmışsa kayıt altına alınmış mıdır?

·         Mekanik tünel kapağını destekleyen üst eşikteki betonarme yapı elamanlarında kopma olduğu görülmüştür. Betonarme yapı elemanlarının kopmasının nedeni yüksek su basıncı mıdır, yoksa teknik şartnameye uygun olmayan beton kalitesi midir?

·         Barajda su tutulmaya başlandığında, kapaktan su sızıntılarının olduğu ve kum torbalarıyla önlem alınmaya çalışıldığı ifade edilmiştir. Bu denemenin fayda etmediği görüldüğü halde işçiler neden tünelin çıkış ağzında (mansabında) çalıştırılmaya devam edilmiştir?

·         Böylesi bir yapının acil durum eylem planında mutlaka bulunması gereken "taşkın ve sel" riskine karşın yapılacaklar önceden planlanmış mıdır? Planlanmışsa kaza esnasında ve sonrasında bunların ne kadarı uygulanmıştır?

·         Barajda su tutulmaya başlanmasından sonra mekanik kapağın arkasına yapılması gereken beton tıkaç, sızıntının devam etmesi nedeni ile yapılamamıştır. Sızıntının devam etmesine ve beton tıkacın yapılmamasına rağmen işçilerin hala tünelin çıkış ağzında (mansabında) çalıştırılmaya devam edilmesi can kayıplarının bir numaralı nedeni değil midir?

·         Meydana gelen kaza, proje hatasından mı, uygulamadan mı, uygun olmayan malzeme seçiminden mi, denetim zaafından mı kaynaklanmıştır? Araştırmanın temel ekseni bu sorular çerçevesine oturtulmalıdır. 

Bugün itibariyle kaza ile ilgili yargı süreci başlamıştır. Yargı sürecinde yukardaki soruların yanıtı son derece önem arz edecektir. Kazanın nedenleri konusunda teknik bilirkişi heyetinin hazırlayacağı raporun sonucunda netlik kazanacaktır.

                                                                                                    28 ŞUBAT 2012

                                                                                           TMMOB ORTAK BASIN TOPLANTISI