BASINA ve KAMUOYUNA 13 Ağustos 2001
Biz, yaşanılan 17 Ağustos ve 12 Kasım depremlerinden ders almayarak, denetimsiz bir yapılaşmayı teşvik eden, kamusal denetim alanını bütünüyle ticarileştirerek özelleştiren, demokrasinin temel gereklerinden olan katılımcılığı reddederek "biz yaptık, oldu" zihniyetiyle hiçbir tartışma, öneri ve uyarıya kulak asmayarak yangından mal kaçırırcasına 3 dakikada kararlaştırılan yasa ve yönetmelikler değil; ülke ve toplum yararına sağlıklı, planlı, güvenli yapıların gereklerinin denetleneceği bir yapı denetimi istiyoruz.
Ülkemizin imar hukukunun; planlı kentleşme ve yapı üretim süreci ile denetiminin bütünlüklü olarak ele alınması gerektiğini on binlerce insanımızı yitirdiğimiz depremlerin üzerinden geçen iki yıl boyunca özellikle vurguladık. Güvenli yaşam alanları, sağlıklı-güvenli bir yapı içerisinde yaşamak, barınmak temel bir insanlık hakkıdır. Toplumsal yaşamın başlangıcından bu yana geçen binlerce yılın tüm deneyim ve birikimini içeren yapı sektörünün, teknolojide ulaştığı bugünkü gelişmişlik düzeyiyle, toplumsal yaşamı, bu temel hakkı esas alması durumunda, "felaket" büyüklüğündeki depremlere dahi dayanacak, kimsenin "burnunun bile kanamayacağı" sağlam yapılar üretmesi hiç de zor değildir. Nitekim, dünyanın bize "uzak" veya yakın, ancak insanca yaşamın en azından bahsinin geçebildiği köşelerinde benzer şiddette depremler yıkımlara varmamaktadır. Söylenen o dur ki, "Bizim ülkenin insanları dayanıklıdır. Ne yapılırsa yapılsın kırılmazlar, kabullenirler". Ancak yapılar dayanıklı değilse yıkılırlar, "kırılmayan" on binlerce insan da bu enkazın altında can verir. Yaşadığımız coğrafyada, en ucuz "varlık" olan insan yaşamı sistem çarklarını daha hızlı döndüren, otuz saniyede çıkarılan yasalarla, yönetmelikler bütünüyle "şeyleştirilir", meta olur. Yapı denetimi sürecinde olduğu gibi bir avuç yağmacı ve vurguncunun rant paylaşımı, yaşam hakkının yerini alır.
57. hükümetin "doğal afetlere karşı alınacak önlemler ve doğal afetler nedeniyle doğan zararların giderilmesi için yapılacak düzenlemeler" için aldığı yetkiyle yayınladığı 10 Nisan 1999 tarihli 595 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin, ona bağlı uygulama yönetmelikleri ve tebliğlerin, yapı denetimini "özel şirketler"e devretmenin, rant paylaşımını kolaylaştırmanın dışında bir işlevi olmamıştır. Tam tersine, öngördüğümüz üzere yapı denetimi içinden çıkılamaz bir karmaşaya sokulmuştur. Emeğin ve halkın tarafında yer alan TMMOB ve bağlı Odaları olarak özenle üzerinde durmuş olduğumuz yapı denetiminin sokulduğu bu cendereye karşı "Rant paylaşımını rahatça sürdürme hayalı kuranları uyarıyoruz. Ellerinizi halkın cebinden çekin! Yapı denetimi özelleştirilemez" diyerek sorumluları uyardık. Bilimsel ve teknik gerekçelerle sunmuş olduğumuz itirazların da etkisiyle 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Ancak Bakanlık tarafından Anayasanın 595 sayılı KHK'yi iptal ve yürütmeyi durdurma gerekçesini bile beklemeden hazırlamış olduğu ve TBMM tarafından alelacele kabul edilen "4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun" 595'e "rahmet okutur" niteliktedir. Bu yasa ve ona bağlı olarak yayınlanan "Yapı Denetimi Uygulama Usul ve Esasları Yönetmeliği" ile 595 sayılı kanun hükmünde kararnamede varolan ve TMMOB ve bağlı Odaların yasal görevleri ve yetkileri bile tümüyle elinden alınarak Bayındırlık Bakanlığında toplanmaktadır. Yasaya bağlı olarak çıkarılan bu uygulama yönetmeliğinin onlarca sayfasında denetlemenin yöntemine ilişkin tek bir tümce bulunmazken, şirketlerin ve laboratuvarların kuruluşuyla ilgili sayfalarda açıklamalarla kamusal denetim tümüyle özelleştirilerek yapı denetim kuruluşlarının insafına bırakılmıştır.
Odamız TMMOB'nin öncülüğünde yasanın iptali için gerekli girişimlere ve çalışmalara başlamıştır.Daha önce de dediğimiz gibi, bilimsellikten, katılımcılıktan uzak, özelleştirmeci yapı denetimi anlayışı varolan sorunları çözemez. Ülke ve toplum yararı için bu yasa ve ona bağlı uygulama yönetmeliği derhal iptal edilmelidir. Yapı denetimi konuyla ilgili tüm kesimlerinin görüşleri alınarak ülke ve halkın yararına olacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Odamız bu konuda her türlü birikimini sunmaya hazırdır.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu |
Hakkımızda
BİZ YAPI DENETİMİ İSTİYORUZ (13 AĞUSTOS 2001)
